Сульманэди цунмин хуа

Ё   дый   цунминни чёнву   йинзы йинцысы
цунмин  би җинзы   гуйҗун .

Сульманэ хуоншон.

Сыйүәди йиршон зэ Хырхыз Республикади  Алыкул Осмонов минщяди  Минзўди да фуфонни гуәлигә җүнмый банфа – җысы на хуэйзў йүян йинчўлэди йигә щин “Сульманэди цунмин хуа” фуди презентация.

Ба җыгә фуди җечи сангә чуанлян шудо йидарни гуәли: фанйи Шын Җинди Щүәйүан, Хырхыз Гунхәгуәди Минзў Куәщүәйүан лисы дэ вынхуа йицанди Щүәйүан хуэйзўщүә дэ ханщүә җунщин дэ Җын Хә минщяди вынмин лянхәди Гуйҗи щехуэй.

Ё фәни, манли люшыгә жын зэ җыгә вынмин банфашон цанли җяли, җёнли хуали. Тамуди җунҗянни ю куәщүәжынмуни, хуэймин щехуэйди чищинжынму, да Җунгуә лэди кижынму, да Москва чынни лэди куәщүәжынму, дащүәсынму зэ данлинди. Шонву гуәлиди сан дян җуншон хуэй дали турли.

Ба җы йи бын фу дин цунминди хуоншон Сульманэ щехади. Зэ җы йи бын фу литу Сульманэ ба цунмин хуа, фучин ги зыҗиди эрзы гиди җётё шудо йидарнили. Зэ җытар җибянҗя тифәдисы замуҗя ё гуан зыҗиди җяхўни, замуҗя ё җян йигә щифурни, замуҗя лян данлин жынму щёнхони хан замуҗя зэ хуоншон мянчян занни.

Фуди җун-ё тиму – җысы замуҗя зэ Хўдади мянчян ё гуә гундо гуонйин жызыни. Лян данлин хуа фәчи, зэ йиче зыҗиди сынхуәшон ё тэнэ дэ зунхў Тади фалүни.

Зэ җы фу литу ги Цунмин лю да шындини, Та ба жынму чүанфәди җё гуә гундо гуонйин жызыни. Ба Цунмин, зулян нүжынди ёнзы йиён, кангидини. Та щён ба зыҗиди җышы дэ йиха канчўлэди сычин ги жынму гищер. Лян Цунмин зў лэвон – җы зулян гуә янщиди йиён, зэ сашон ба йиче жын чинлэдини. До жыншон Цунмин би җинзы ду җычян. Зу Та ги хуоншонму бонди җё фәгуанни, җё фагуанму вын гуансыни. Хўдўди щинщён дэ тади сынхуә зущён лян буҗысысади нүжын зў лянщиди йиён.

Фуди линйиршон куаҗён кочўди, җыгўди щифузыдини. Та зусы гундо дэ цунминди ёнзы – “Та би йичеди бошы гуйҗун”.

Суйжан “Сульманэди цунмин хуа” лён чян бан нян зочян щехадини еба, кәсы зэ та литу тифәди жынмуди вынти дэ хуэйда до вуҗинди сыхур хансы ёҗинди.

 

Фу хан ю йигә хочўни – ба та фандо сангә йүяншонли – хуэйзўйүшон, ханйүшон дэ вурусйүшон. Зуәзоҗяму вонщёнди җё даҗяму нян фуди сыхур ба бынвын йиҗя лян йиҗя биди канйихарни, җё ба литу фәхади цунмин хуа җидо щиннини, йинцысы цунмин – җысы җышыди тур, җысы заму бэзышон дэди дудушын.

Дин щихуандисы цанҗяжынму ду ба фончўлэди фу каншонли. Шыди, фуди ёнзы хокан; ю хуа, янсый жо жын няндини, на хо ху бый зы фончўлэди. Ё фәни, ба җымуҗяди ю җылёнди хо фу щянзэ нан фондихын. Фу литу ю хын җигә хуарҗонзыни. Ба җыще хуарҗонзы юминди хуэйзў хуаҗён Шимова Халида хуали. Даҗя ги тади зуәпин гили дин годи җягуанли.

Да Москва лэди кижын, җёшу Ломова Марина Юрьевна фәсы:

- Ви шелү җыгә “Цунмин фу” тамуди Щүәйүан занли да җинли. Ба җыгә фу зўли хын җи нян. Ги җыгә проект хуә зочян юминди куәщүәжын, йүвынҗя Калимов Абдрахман Джамалович дали турли. Йиху данлинди йүвынҗяму дэ куәщүәжынму гили бонцули. Йинви нэгә вә ги шелүха җыгә фуди туанти чынщин дощедини. Вәди вонщёнсы җё хуэйзўжынму хан лян йигә гўдэди вынмин йицан җыншыйихар, ба фу литуди йисы шынди цунмин хуа җидо щинни. Җё цунмин лян таму фанчон шындо йидарни.

Данлинди җён хуади жынму, зущён хуэйзўщүә дэ ханщүә  җунщинди җўщи, җёшу Имазов М.Х., лисыщүәди фубәшы  Джон А.А., җинҗищүәди фубәшы Юсупов Р.У., Хырхыз Республикади хуэймин щехуэй Советди линшуди бонбан  Машанло А.Л., җёйүщүәди фубәшы Задорожная Н.П., “Хуажын-хуачё ЮХО щехуэйди” зэчянжын Юсупов М.У. тиче йинчўлэди щин фу фәли бушоди чинжә хуа. Нан тамуди йиҗян җыгә фу ю да чин-юни, йинцысы фуди луйвынди йисы шындихын, чёмёди сывын җётё чиннянмудини, замуҗя ё гуә гуонйин жызыни, замуҗя ё ган хони, дуә хани. Зэмусы на сан ёнзыди йүян фанхади бынвын ги нянҗяму ги да бонцудини.

 

Линйир зуди сыхур ги мый йигә кижын дуанли йи бын фу. Чуанлянжынмуди вонщёнсы җё җыгә “Цунмин фу” литуди хуа шындо мый йигә жынди щинни, җё таму җочў цунмин ган сы, йинцысы  цунмин би җинзы гуйҗун.

Фатима Машынхаева,
Бишкек чын.

Чиннэди нянҗяму, җыхур вәму щён ба ниму лян “Сульманэди цунмин хуа” фубын литуди йидяр цэлё жыншыйихарни. 

Ба таму вәму на вурусди дэ хуэйзўди йүян ги ниму гидини. 

✸ ✸ ✸

– Лучше мудрость обрести, чем серебро,
Ибо она золота дороже .

- Ё дый цунминни, чёнву йинзы,
Йинцысы цунмин би җинзы гуйҗун.

✸ ✸ ✸

– Мудрый страшится и чурается зла,
Зато глупец буянит, ничего не боится.

- Цунмин жын хэпа лян фонгў дэдини,
Кәсы гуазы нобондини, са ду бу хэпа.

✸ ✸ ✸

– Женская мудрость возводит дом,
А женская глупость – сама его рушит.

- Цунмин нүжын гэ фонзыни,
Хўдў нүжын цый тани.

✸ ✸ ✸

– От ленивых рук – разорение,
А от прилежных – богатство.

- Ланганшуди шу йин чүнни,
Чинҗин шу йин цэни.

✸ ✸ ✸

– Любишь поспать – дождёшься нищеты,
Не смыкаешь глаз – наешься досыта.

- Нэ фиҗё – шу чүнни,
Йинян бу би – дўзы чыбони.

✸ ✸ ✸

– Мудрый сын – на радость отцу,
А сын глупый – матери на горе.

- Цунмин эрзысы фучинди йүнчи,
Вунозыди эрзысы мучинди пәфан. 

✸ ✸ ✸

– Слушайся отца, что породил тебя,
А состарится мать – не презирай её.

Тин ниди фучин, сый ги ни ба мин гигили;
Дансы ниди мучин лоли, бә щянтан та.

✸ ✸ ✸

– Не оставляй сына без внушения,
Посечёшь его розгой – не умрёт.

- Ба вава яндин ё чынфани,
Дансы лян тёзы ба та куәли – бу нын ванде.

✸ ✸ ✸

– Кто щедр, тот будет в достатке,
Кто дал другому пить, не будет жаждать.

- Шусунди жын гынчян са дусы фуҗүди;
Сый ги данлин жын гили хәди фи, гәҗя бу нэ кон.

✸ ✸ ✸

– Не забывай ни своих друзей, ни друзей отца:
Случится беда – не ходи к родне:
Лучше сосед поблизости, чем брат вдалеке.

- Ба гәҗяди пын-юму бә вондёли, б а фучинди пын-юму е бә вондёли,
Йүли бэляли зэ чинчинму гынчян бә чи: йүан чин бу де дуй мын.

✸ ✸ ✸

– Не замышляй ничего против человека, который тебе доверяет.

- Ги щинфу ниди жын бә мусуан ха.

✸ ✸ ✸

– Не дружи с гневливым,
Со вспыльчивым не водись.

- Лян чихынхынди бә донпын-ю,
Лян чидади жын бә даҗер.

✸ ✸ ✸

– Не сдвигай старинной межи,
На поле к сиротам не вторгайся.

- Бә нуә зочян динхади ло диҗе,
Вон етимуди дини бә шыкан.

✸ ✸ ✸

– Не ешь с человеком, чей взор недобр,
Лакомствами его не прельщайся.

- Сыйди нянҗин хундини, лян нэгә жын бә чы,
Дуйчў тади щёнтян чыди е бә гощин.

Хуадян:

Цунмин  – мудрость;
Вынхуа йицан  – культурное наследие;
Фалү  – закон;
Фәгуан  – управлять;
Фагуан  – судья;
Җягуан  – оценка;
Җёшу  – профессор;
Туанти  – коллектив;
Луйвын  – содержание.