Панвон йүнчи дэ гончён!

А. П. Чехов фәгуә: «Жынмуди саду ё җүн-ёни: тади лянмян, йишон, йиҗян дэ щинчон». Ба җыще хуа ман нын ги Макеева Фатима Хусеиновна фәги. Тасы   хуэйзўжынмуди да шоншы; юсы куәщүәжын, юсы щеҗя, юсы җёйүан, юсы шехуэйди нынйүян. Хуэйзўжынмуди җунҗянни  тасыгә юминди, ю тянцэди нүжын. Йида  шонянди сыхур до вуҗин та ги фаҗон хуэйзўди вынмин дэ вынщүә фили да щинҗинли, вули җычян гўзыли. Зэ хуэйзўди мый йигә банфашон та цанҗядини, чечў  зыҗиди  нынгу ги бонцудини, ги чиннянму чў  хо йиҗяндини.


 

Җысыма, щинҗин бу па йүан лў, та зэ Эрдэх щёнҗуонниди фестивальшон е цанли җяли, ги нэтарди щүәсынму дуанли фули, гили чянщёнди бонцули, лян җёйүанму фәли хуэйзў йүян дэ вынщүә либянди чинкуонли. Канлэни, ги фаҗон замуди вынмин, йүян дэ вынщүә та лю да шындини. Щянзэ та лин ёнляндини еба, кәсы тади бу шыщянди җүнмый щин зун бу нанвын: ба зыҗиди го шуйи йинсын зун мә лё – хан ги «Хуэймин бошон» ще вынҗондини, зэ заён куәщүәди хуэйшон нян зыҗиди богодини.

Макеева Ф. Х. зэ Иссык-Куль дичүди Җеты-Огуз районшонди Эрдэх щёнҗуонни 1935 нянди лайүәниди 25 сын-ёнхади. Фатима Хусеиновнади дадасы Хусе Макэ – чўли минди хуэйзў сыҗя, мучин Ибрагимова Халдар Шариповнасы  «Шон конди цэфын, ха конди чўзы». Таму лёнкузы тёёнли 10 эрнү: сангә эрзы, чигә нүзы. Ё фәни, нёнлозы ба эрнү тёёндо вифыншонли, шыканди җё ваму ду ба годын җышы дыйшонли. Макеевади дищүн-зымый ду жынйи, щянхуэй, җыдо хуэйзўди куйчын дэ лийи-дэдони. Җысы йигә вынмин годи җящя. Зу зэ җымуҗяди щёнхо җящяни Фатима Хусеиновна лян зыҗиди дищүн-зымыйму жондали, гуәли вавади сыхурли.

Ба җүнщүә на хо җягуан нянван, 1956 няншон нянчин гўнён вудо зочянди Фрунзе чынниди Хырхыз нүжынди җёйү щүәйүанниди вурус йүян дэ вынщүәди факультетшонли.

Ба дащүә 1961 няншон нянванлиди йиху, та вудо Москва чынниди М. Горький минщяди Сўлянди Куәщүәйүанниди Чүаншыҗеди вынщүә Щүәйүаннили. Зэ җытар нянчин шуйижын щинҗин фишон янҗюли хуэйзўди вынщүәли, шелүди щели фубәшыди щүәви лүнвынли. Тади куәщүәхуәди тимусы «Хуэйзўди вынщүә». Йиху зу зэ Москва чынни ба фубәшыди диссертация кошонли.

Ба аспирантура нянван, Макеева Ф. Х. доли Фрунзе (Бишкек) зэ Хырхыз ССРди Куәщүәйүанниди хуэйзў дэ тюркди буфынни датур зўтуә хуәли. Зэ җытар та зўли шы эр нянди хуә. Гунзуәди сыхур та янҗюли хуэйзў вынщүәли, ги заён бошон, чынгәхади фубынзышон,  заҗышон щели бушоди куәщүә дэ вынщүәди вынҗон, тәще.

1977 нянди җюйүәни та доли зочян нянванди В. Маяковский минщяди вынщүәди кафедрали. Зэ җытар Макеева Ф. Х. гунзуәли бонҗер шы нян. Йиху 1993 до 2003 няншон та зэ Чуй дащүәни  ги дащүәсынму җёли шы нянди фу. Линйир Фатима Хусеиновна зэ Хырхыз Республикади хуаҗёнди Куәщүәйүанни гунзуәли.

Макеева Ф. Х. щехади җун-ёди монографиясы: «Чунтянди чонҗя», «Ясыр Шывазыди зуәзо», «Хуэйзў совет вынщүәди датур дэ фаҗон», «Эрли Эрбўдў», «Фынҗян» (хуэйзў куәщүәжынму дэ щеҗяму либянди тәще).

Хуә зўди ходи йимяр Фатима Хусеиновна да хуэймин щехуэй дэ данлин чуанляншон дыйли хошоди шонхо дэ Минйү грамота. Ю җин-янди куәщүәжын ю җымуҗяди минтонни: «Минжынди җёйү отличник», «Ю гунлоди җёйү гунзуәжын», «Хырхыз Республикади щеҗя Лянбонди йүан». Кәсы до Фатима Хусеиновнашон дин дади шонхосы минжынди щинэ. Ба та дуәйибанзы хуэйзўжын җыдони, тади хо миншын зэ мангәчўр сакэдини. Даҗя тэнэ  тадини, чинчин-лўҗян ба та донжын. Фатима Хусеиновнасы щинчон ходи, бу на җязыди, щянхуэй нүжын. Ланлуә жынмуди йимяр, тади җяни жынму суәсуә бу дуан. 

Вуҗин Макеева Ф. Х. лин ёнляндини еба, кәсы та хан зэ минжынди җунҗяннини, зэ заён сышон, зулян гуйҗун кижын йиён, цанҗядини, лян хуэйзўди  зэчянжынму йүмяндини, зэ җяни җейин кижынмудини.

Ё фәни, вә зэ Фатима Хусеиновнади җяни е кын чи. Мантынтырди фонзы литу ю ганҗин, ю лёнхуә. Чуонтэшон кэди заён хуар жо жын няндини. Тэ җүнмыйли, зулян Фатима Хусеиновнади щин йиён.

Гуйҗун Фатима Хусеиновна! Долэди сынжыршон вәму на жәщин гунщи нимудини. Ги ниму панвон шынти гончён, җящяди пиннан-вусы, тяндади йүнчи дэ чонмый бый суй!

Фатима Машынхаева,
Бишкек чын.

Хуадян:

Шоншы – гордость;
Нынйүан – деятель;
Ю тянцэди – талантливый;
Җычян гўзы – достойный вклад; 
Шуйи йинсын – профессиональная деятельность;
Нян бого – читать доклад;
Чүаншыҗеди вынщүә Щүәйүан – Институт Мировой  литературы;
Фубәшыди щүәви лүнвын   - кандидатская диссертация;
Заҗы – журнал;
Тәще – очерк;
Вынмин годи – интеллигентный;
Фынҗян – мгновение.